Kay Coordinadora Nacional de Derechos Humanos (CNDDHH) sutichasqaqa llaqtamanta purirq huñukunap aswan hatun huñunmi, Perú suyupi runakunap derechunkunata amachaspa, risqsichispa hinallataq yachachispam llamk’am.
1985 watapi paqarisqanmantapacha, kay CNDDHHqa Abya Yala hatun suyupipas aswan riqsisqan, lliw suyuyuntinpi runakunap derechunkunamanta amachachispa puriqkunatan huñunachin. Kunankunaqa, kay Coordinadora Nacional de Derechos Humanosqa Consejo Económico y Social Naciones Unidas (ONU) hatun wasipa tapupayanan Status Consultivo Especial nisqam, hinallataqmi Organización de Estados Americanos (OEA) hatun wasiman yaykunanpaq mink’asqa.
1985 watapin, runakunaq derechunkunamanta amachakuqkunan huñunakurqanku, chaypin kamarirqanku huk Comité de Solidaridad “Mártires de Uchuraccay” nisqa huñuta, isqun (9) periodistakuna wañuchisqa karqan Ayacucho ayllupi chay yachakunanpaq. Kay huñun CNDDHHpa ñawpaqnintaqa kamarikurqan. (Astawan qhaway). Astawan qhaway .
Suyunchispi runakunap phaqlla hinallataq llapan derechunchiskunata kasunakuspa tiyayta chaninchasun; kamachi ruraqkunap rimayninman, runakunaq derechunkunamanta sasachakuykunata yuyaykunata churasun hinallataq imayna allichakunanpaq llapamanta rimanakuspa kasunakuspa puririy ch’ilayanampaq llamk’asun.
Kay huñum llapan CNDDHHpi huñunasqa llamk’aqkunata umallin. Sapa iskay (2) watan huñunakun, chaypin imayna puriykunata qhawarin runakunap derechunmanta qillqatan mast’arin, musuq llamk’aqkunata chaskin, hinallataq CNDDHHpa kamachiyninkuna mana kasukuqkunata huchakuqkunata qarqupun; musuq Consejo Directivo Nacional qamachikuq umalliqkunata akllan.
Imakunapas ruranapaq kamachikuqmi kay umalliqkunaqa, paykunan chunka pichqayuq (15) llamk’aqkuna kanku, hinallataqmi kan CNDDHHpa Secretaría Ejecutiva nisqa. Chay Suyuntin Kamachikuqkunapa Plan Operativo Anual nisqatan qispichinku hinallataq llamk’ana huñukunata, Secretario(a) Ejecutivo(a) nisqatan akllan utaq watiqmanta kutiykachin.
Puriysiq Comiteqa Secretaría Ejecutiva nisqatan yanapan, paykunan Suyuntin Kamachikuq Umalliqkunawan llamk’aqkuna kanku.
Secretaría Ejecutiva nisqaqa CNDDHHpa rantinmanta llaqta kamachiq umalliqkunawanmi rimarin, hinallataq hawa suyupi kaqkuna Organización de Estados Americanos hatun wasiwan chaymanta Organización de las Naciones Unidas hatun wasipiwan. Llamk’aysiqninkunapas kanmi Hatun Huñunakuy Asamblea Nacional nisqapa hinallataq Suyuntin Kamachikuq Umalliqkunawan rimanakusqankutan hunt’achinku. Wakin kuskamanta llamk’aqkunawan ruraykunatan qispichinku, aswan riqsichisqa kananpaq, suyuntinpi willakuykunata hinallataq runakunaq derechunkunamanta ruraykunatan hunt’achinku. Huñupi llamk’aqkunawan uyarinakuspa rimanakuspa. Wakin masinkunamantan willakuyninkunata chaskin chaywan Informe Anual nisqa qillqakunanpaq.
Kay CNDDHHpaqa llamk’aq huñunkuna kanmi, chaypin llamk’aqpura hamut’anku, t’aqwirinku hinallataq imapas ruraykunatam qillqaman churarinku kuskamanta llamk’anankupaq. Hinallataqmi rimanakuykunata chaninchan wakin kaq huñukunata mink’aspa runakunap llaqtayuq kasqankumanta, imakuna rurayniyuq derechunkumanta rimanakuykuna apakunanpaq.